01 Anna Oprawska

Wstęp

Introduction

🇵🇱 Biografia: Urodzona w Londynie w rodzinie polskich uchodźców z II wojny światowej, Anna Oprawska od najmłodszych lat była przesiąknięta bogatymi tradycjami polskiej diaspory. Aktywnie angażowała się w działalność lokalnej Polonii, uczestnicząc w Harcerstwie i polskich programach edukacyjnych w Clapham w Londynie. Jest dwujęzyczna, mówi po polsku i angielsku. Jej wychowanie było połączeniem zachowania i adaptacji kulturowej, co głęboko wpłynęło i w efekcie stało się fundamentem jej silnego poczucia tożsamości.

🇬🇧 Biopic: Born in London to Polish World War II refugees, Anna Oprawska was steeped in the rich traditions of the Polish diaspora from an early age. She was actively involved in the local Polish community, participating in Harcerstwo (Scouting) and Polish educational programs in Clapham, London. Bilingual in Polish and English. Her upbringing was a combination of preservation and cultural adaptation, which deeply influenced her and ultimately became the foundation of her strong sense of identity.

Oral history recording
----
Location: online, Zoom platform
Duration: 1 hour 51 minutes
Poles of South London Archive no. 01/06

Full recording
download link → pfsl-01_06_anna_oprawska_synchronised.mp3
transcript → Anna Oprawska interview transcript

🇵🇱 Rozdziały
01 Korzenie i Wojenne Losy Rodziny
02 Polska Społeczność w Londynie
03 Edukacja, Harcerstwo i Społeczność
04 Życie Domowe i Święta
05 Podróże do Polski i Dziedzictwo
06 Echa Przeszłości i Zanik Więzi

🇬🇧 Chapters
01 Roots and Wartime Journeys of the Family
02 The Polish Community in London
03 Education, Scouting, and the Community
04 Home Life and Holidays
05 Journeys to Poland and Heritage
06 Echoes of the Past and Fading Connections

Agnieszka Tadaj
prowadzi wywiad dla Stoclwell Partnership

20 marca 2021

🇵🇱 Podsumowanie: Anna Oprawska rodzinnie i mentalnie związana jest z “Bursą”, szkołą założoną przez pp. Arciszewskich. Urodzona w Londynie córka nauczycielki szkoły sobotniej swoje przerwane opowiadanie buduje wokół materii ogniska rodzinnego i - nomen omen - harcerskiego. Anna nie stara się ukryć znaczenia, jak duży wpływ miały na jej życie organizacje polonijne, a szczególne miejsce w jej sercu zajmuje pewien dziewczęcy zastęp. Będąc pewnym, że słuchacze odkryją wiele nowych znaczeń dla starych faktów w tej pełnej ciepła opowieści pani Anny, zapraszamy do wysłuchania.

Agnieszka Tadaj
interviewing for Stoclwell Partnership

20 March 2021

🇬🇧 Summary: Anna Oprawska's bonds with “Bursa”, a polish Saturday school in Clapham South, are of family nature. Anna, a London-born teacher builds most of her story around the family house, a youth spent by scouts campfire discovering Poland. Anna does not try to conceal the importance of the influence that Polish organizations had on her life, and a particular girls scout troop occupies a special place in her heart even today. Being sure that the listeners will find many new meanings for the old facts in this story full of warmth by Mrs. Anna, we invite you to listen.

Rozdział 01

Chapter 01

01 Korzenie i Wojenne Losy Rodziny
01 Roots and Wartime Journeys of the Family
----
Time: 00:00:00 - 00:02:32
Duration: 2 minutes 29 seconds

🇵🇱 01 Korzenie i Wojenne Losy Rodziny Przedstawienie rodziny Anny Oprawskiej, jej wojenna tułaczka przez Rosję, Bliski Wschód i Włochy oraz przybycie do Londynu po II wojnie światowej. Wyjaśnienie powstania polskiej diaspory w Wielkiej Brytanii.

🇬🇧 01 Roots and Wartime Journeys of the Family Introduction to Anna Oprawska’s family, their wartime journey through Russia, the Middle East, and Italy, and their eventual settlement in London after World War II. Explanation of the creation of the Polish diaspora in the United Kingdom.

Rozdział 02

Chapter 02

02 Polska Społeczność w Londynie
02 The Polish Community in London
----
Time: 00:02:32 - 00:06:50
Duration: 4 minutes 18 seconds

🇵🇱 02 Polska Społeczność w Londynie Życie w polonijnej społeczności w Clapham i Balham. Historia budynku Bursa jako centrum wsparcia dla imigrantów, a później jako polskiej szkoły. Znaczenie polskiego kościoła św. Marii i harcerstwa w życiu rodzinnym Anny.

🇬🇧 02 The Polish Community in London Life within the Polish community in Clapham and Balham. The story of the Bursa building as a support center for immigrants and later as a Polish school. The importance of St. Mary’s Church and scouting in Anna’s family life.

Rozdział 03

Chapter 03

03 Edukacja, Harcerstwo i Społeczność
03 Education, Scouting, and the Community
----
Time: 00:06:50 - 00:23:16
Duration: 16 minutes 18 seconds

🇵🇱 03 Edukacja, Harcerstwo i Społeczność Znaczenie polskiej szkoły, harcerstwa i innych instytucji w kształtowaniu polskiej tożsamości w Wielkiej Brytanii. Opis organizowanych wydarzeń, takich jak akademie czy obozy harcerskie, oraz ich wpływ na życie młodego pokolenia.

🇬🇧 03 Education, Scouting, and the Community The role of the Polish school, scouting, and other institutions in shaping Polish identity in the UK. A description of organized events, such as commemorations and scout camps, and their impact on the younger generation.

Rozdział 04

Chapter 04

04 Życie Domowe i Święta
04 Home Life and Holidays
----
Time: 00:23:16 - 00:44:48
Duration: 21 minutes 31 seconds

🇵🇱 04 Życie Domowe i Święta Trudne warunki życia polskich rodzin w Londynie, sposoby zarabiania na życie przez wynajem pokoi, tradycje świąteczne w rodzinie, w tym obchody Wigilii i Święconki oraz ich znaczenie dla społeczności.

🇬🇧 04 Home Life and Holidays The challenging living conditions of Polish families in London, ways of earning a living through renting out rooms, family holiday traditions such as Christmas Eve and Easter blessings, and their importance to the community.

Rozdział 05

Chapter 05

05 Podróże do Polski i Dziedzictwo
05 Journeys to Poland and Heritage
----
Time: 00:44:48 - 01:19:48
Duration: 34 minutes 58 seconds

🇵🇱 05 Podróże do Polski i Dziedzictwo Wspomnienia Anny z pierwszych wizyt w Polsce za Żelazną Kurtyną, odkrywanie korzeni rodzinnych i kontrast między życiem w Polsce a Wielkiej Brytanii. Refleksje na temat polskiego dziedzictwa i jego przekazywania kolejnym pokoleniom.

🇬🇧 05 Journeys to Poland and Heritage Anna’s memories of her first visits to Poland behind the Iron Curtain, discovering her family roots, and the contrast between life in Poland and the UK. Reflections on Polish heritage and its transmission to future generations.

Rozdział 06

Chapter 06

06 Echa Przeszłości i Zanik Więzi
06 Echoes of the Past and Fading Connections
----
Time: 01:19:48 - 01:51:00
Duration: 31 minutes 30 seconds

🇵🇱 06 Echa Przeszłości i Zanik Więzi Refleksje Anny na temat polskiego harcerstwa, tradycji i instytucji, które odgrywały kluczową rolę w jej młodości. Opis odchodzenia od aktywnego uczestnictwa w społeczności po wyjeździe na studia, a także zmieniającego się charakteru więzi z polską diasporą w Londynie. Dyskusja na temat twórczości muzycznej (np. nagrania na płycie winylowej) i wpływu, jaki doświadczenia z harcerstwem miały na jej późniejsze życie.

🇬🇧 06 Echoes of the Past and Fading Connections Anna’s reflections on Polish scouting, traditions, and institutions that played a key role in her youth. A description of her gradual departure from active participation in the community after going to university, and the evolving nature of ties with the Polish diaspora in London. Discussion on her musical projects (e.g., the vinyl recording) and how her scouting experiences influenced her later life.

AI analysys
at Doku Collective

🇵🇱 Jak powstają nasze analizy
Naszym celem jest, żeby wszystko, co publikujemy, było jak najbardziej wiarygodne. Dlatego część, w której sprawdzamy fakty, oddzieliliśmy od samego wywiadu. Chcemy pokazać, że model AI, którego używamy, ma swoje ograniczenia i wciąż się rozwija. Mimo to już teraz warto korzystać z naszych analiz, bo dzięki AI możemy przedstawić spojrzenie, które byłoby trudne do osiągnięcia bez pomocy technologii. Pracochłonność procesu i wielkość zasobu danych kulturowych sprawiają, że takie analizy zajmują bardzo dużo czasu, ale AI wykonuje je znacznie szybciej i dokładniej.

🇬🇧 Here’s How Our Analyses Are Created
Our goal is to make sure everything we publish is as reliable as possible. That’s why we’ve separated the fact-checking section from the actual interview. This helps show that the AI model we use has its limits and is still being improved. Even so, it’s worth exploring our analyses now because AI lets us share perspectives that would be hard to achieve without technology. The complexity of the process and the vast amount of cultural data make such analyses very time-consuming, but AI handles them much faster and more accurately.

Current AI language model: OpenAI ChatGPT

Places
People
Keywords
Timeline
Insights

🇵🇱 Pełna lista miejsc związaną z rozmówcą.
🇬🇧 Complete list of places related to the interviewee.

Where?	🇵🇱 Opis	🇬🇧 Description
Italy	Kraj w którym rodzice Ani znaleźli się po zwolnieniu z sowieckiego łagru i gdzie wzięli ślub, zanim osiedlili się w Anglii.	That’s where the folks apparently tied the knot after their big escape. Bella Italia, innit?
Cairo	Stolica Egiptu, w której rodzice Ani zatrzymali się w trakcie wojennej tułaczki, zanim dotarli do Włoch.	Ah, Cairo – dusty streets, ancient vibes, and my parents’ pit stop on their war-torn grand tour.
Clapham	Dzielnica w południowym Londynie (SW4), w której Ania dorastała i gdzie funkcjonowało mocne skupisko polskiej społeczności.	Clapham, where I grew up, surrounded by Poles, double-decker buses, and the occasional Sunday roast.
Balham	Obszar w południowym Londynie (SW12), sąsiadujący z Clapham. Tu mieszkała rodzina Ani i wielu innych Polaków.	Ah, Balham – the next stop on the Tube, full of Poles, lively banter, and more corner shops than you can count.
Nightingale Lane	Ulica w rejonie Clapham/Balham (SW4/SW12), gdzie znajdowała się słynna Bursa – najpierw hostel, potem polska szkoła.	Nightingale Lane, our personal ‘yellow brick road’ leading straight to the Polish hub known as Bursa.
Bursa	Polski ośrodek przy Nightingale Lane, początkowo hostel dla Polek, następnie przekształcony w polską szkołę sobotnią.	This was the beehive of Polish schooling – started as a women’s hostel, ended up as the Saturday torture chamber (kidding!) for learning Polish grammar.
St. Mary’s Church	Kościół przy Clapham Common (ok. 8 Clapham Park Rd, SW4 7AP), gdzie odbywały się polskie msze, chrzty, śluby i akademie w sali parafialnej.	St. Mary’s Church near Clapham Common – the place to be on Sundays for Mass, Polish gossip, and the occasional Easter egg blessing.
Clapham South	Część południowego Londynu w pobliżu Nightingale Lane; tutaj znajdowała się kaplica, w której odprawiano polskie msze.	Clapham South – you hop off the tube, and there’s our little Polish chapel, plus a scenic walk if you fancy a Sunday stroll.
St. Xavier’s	Dawniej Clapham College przy 10 Malwood Rd (SW12 8EN), obecnie szkoła średnia, gdzie bywały polskie msze i procesje Bożego Ciała.	Used to be Clapham College, now St. Xavier’s, where we marched around with incense and sang out of tune every Corpus Christi.
Hamilton House (211 Club, Polish Club)	Dawny klub hazardowy przy 211 Balham High Road (SW17 7BQ), przejęty przez społeczność polską i zamieniony w Polski Klub.	An old casino turned Polish Club – ’cause if there’s one thing Poles love after pierogi, it’s dancing till dawn at 211 Balham High Road.
Kensington	Dzielnica w zachodnim Londynie (W8), gdzie rezydował polski rząd na uchodźstwie i gdzie funkcjonuje Ognisko Polskie.	Kensington – posh territory where the Polish government in exile set up shop, oh and there’s that fancy Ognisko place too.
Ognisko Polskie	Klub i restauracja przy 55 Exhibition Rd (SW7 2PN), ważne towarzyskie centrum polskiej diaspory w Londynie.	The Polish Hearth Club – a swanky spot in South Ken for sipping tea, devouring szarlotka, and plotting world peace.
Monte Cassino	Miejsce słynnej bitwy Polaków we Włoszech podczas II wojny światowej. Wspomniane także jako cel dawnych zlotów harcerskich.	Monte Cassino – that grand Italian battlefield where Poles left their mark, and apparently some scouts had a big meet-up there too.
Aylesford	Miejscowość w hrabstwie Kent (okolice Aylesford Priory ME20 7BX), do której harcerze jeździli na coroczną pielgrzymkę.	Aylesford in Kent – the perfect spot for a pious scout pilgrimage, plus a good excuse to skip chores back home.
Hastings	Nadmorskie miasto w hrabstwie East Sussex, gdzie Ania spędziła wakacje z rodziną.	Hastings – a seaside jaunt with the fam, less about the Battle in 1066 and more about fish ’n’ chips on the beach.
East London	Rejon Londynu, w którym rodzice Ani mieszkali na początku i gdzie jej ojciec szukał pracy w drukarniach.	East London – historically cheap digs for newcomers, a real melting pot of cultures (and jellied eels, yuck!).
Waterlow and Sons	Zakład drukarski na Worship Street (ok. 108-110 Worship St, EC2), w którym ojciec Ani pracował większość życia.	A printing joint off Worship Street where Dad punched the clock for decades, union dues and all.
Whitechapel	Dzielnica we wschodnim Londynie (E1), gdzie mieszkał wujek Ani; rodzina spotykała się tam na święta.	Whitechapel – known for Jack the Ripper (charming?), but for me it’s family dinners and overstuffed ravioli.
Łódź	Miasto w środkowej Polsce, z którego pochodziła rodzona matka Ani; rodzina przeniosła się potem do Radzynia Podlaskiego.	Łódź – the gritty Polish textile hub. Mum’s side hailed from here, bringing all the ‘urban’ flair.
Radzyń Podlaski	Miasteczko we wschodniej Polsce, gdzie mieszkała rodzina ojca Ani – typowe gospodarstwo z końmi i kurami.	Radzyń Podlaski – farmland central, with a horse, a pig, and that unforgettable outhouse. Countryside life at its best.
Jarosław	Miasto w południowo-wschodniej Polsce, gdzie Ania odkryła istnienie kolejnych krewnych po stronie matki.	Jarosław – tucked away in southeast Poland, full of unexpected cousins I never knew existed.
Warszawa	Stolica Polski, często odwiedzana przez Anię podczas pobytów w kraju. Mieszkała tam jej kuzynka.	Warsaw – Poland’s bustling capital, brimming with history, relatives, and endless queues for sugar back in the day.
Olsztyn	Miasto na Warmii w północno-wschodniej Polsce, gdzie mieszkała babcia Ani z dużym ogrodem i rodziną.	Olsztyn – up north in Poland, loads of forests and lakes, plus grandma’s garden with the gooseberries.
Zakopane	Popularny kurort w Tatrach. Brat Ani spędził tam wakacje, których Ania mu bardzo zazdrościła.	Zakopane – the Tatra Mountains’ gem. My brother got to frolic there in wooden huts, while I was left behind sulking in London.
Surrey	Hrabstwo na południe od Londynu, gdzie Ania wspomina krótki rodzinny urlop w dzieciństwie.	Surrey – a leafy county just outside the Big Smoke. We had a little holiday there, though the highlight was probably the scones.
Horsham	Miasto w hrabstwie West Sussex, o którym Ania wspomina jako miejsce rodzinnych wakacji.	Horsham – blink and you might miss it, but we had some sweaty summer days there building happy memories.
Harwich	Port w Essex, skąd Ania wypływała promem do Hook of Holland, by potem jechać autokarem do Polski.	Harwich – you grab a ferry, wave goodbye to dreary England, and brace yourself for the endless coach ride to Poland.
Hook of Holland	Hoek van Holland w Holandii, gdzie przypływał prom z Harwich. Stamtąd Ania jechała dalej do Polski.	Hook of Holland – the Dutch gateway for our overnight bus from hell, complete with passports and suspicious border checks.
West Germany	Dawna Republika Federalna Niemiec, przez którą Ania przejeżdżała w drodze do Polski (jeszcze przed zjednoczeniem).	West Germany (back in the day) – just another pit stop en route to the motherland, full of neat Autobahns and bratwurst.
Iraq	Kraj na Bliskim Wschodzie, przez który podczas wojny wędrowali rodzice Ani w drodze do Włoch.	Iraq – part of the scenic route for my folks’ wartime odyssey, likely not the average holiday destination.
Iran	Państwo w Azji Zachodniej, kolejny przystanek w wojennym szlaku rodziców Ani z Syberii do Włoch.	Iran – mum and dad trudged through here, trading snow drifts for desert sands. Beats me how they managed.
Palestine	Historyczny obszar Bliskiego Wschodu; rodzice Ani spędzili tam czas w trakcie wojny, zanim trafili do Egiptu.	Palestine – yep, they even made a stop there, presumably not for the falafel, but it sure sounds exotic.
Egypt	Kraj w północno-wschodniej Afryce, gdzie rodzice Ani także przebywali przed dotarciem do Włoch.	Egypt – land of pyramids and scorching sun, where my folks took a breather during the war. No postcard from the Sphinx though.
Wales	Kraj wchodzący w skład Wielkiej Brytanii, gdzie Ania wyjechała na studia i przerwała intensywną działalność w polskich organizacjach w Londynie.	Wales – where I ran off to uni, parted ways with Polish Saturday school, and learned to say ‘diolch’ for a change.

🇵🇱 Lista osób i grup przywołanych przez rozmówcę.
🇬🇧 A list of people mentioned by the interviewee.

Who?	🇵🇱 Opis	🇬🇧 Description
Akeem Akeem	Lokator rodziny Anny, cichy student z Afryki.	A quiet student from Africa lodging with Anna’s family.
Pan Arciszewski	Wraz z żoną założył polską szkołę (Bursa) przy Nightingale Lane.	Together with his wife, he founded the Polish school (Bursa) on Nightingale Lane.
Babcia rozmówczyni (z Olsztyna)	Babcia Anny, u której spędzała wakacje w Olsztynie.	Anna’s grandmother, with whom she spent holidays in Olsztyn.
Bogdanowicz family	Rodzina mocno zaangażowana w tworzenie Harcerstwa w Londynie.	A family heavily involved in establishing Polish scouting in London.
Brat rozmówczyni (Irek)	Brat Anny, razem chodzili do szkoły i do sobotniej szkoły polskiej.	Anna’s brother; they attended both regular school and Polish Saturday school together.
Bratki	Najmłodsza grupa dziewczęca (Zuchy) w Harcerstwie.	The youngest girls’ group (cub scouts) in Polish scouting.
Winston Churchill	Brytyjski premier, pojawiał się w dyskusjach politycznych ojca i wuja Anny.	A British Prime Minister mentioned in Anna’s father’s and uncle’s political discussions.
Ciocia rozmówczyni (Włoszka w Whitechapel)	Żona wujka z Whitechapel, pochodzi z Włoch, wspólnie świętowali Wigilię i Święcone.	Wife of the uncle from Whitechapel, originally from Italy; they hosted family Christmas Eve and Easter gatherings.
Ciocia rozmówczyni (z kropką na nosie)	Siostra ojca Anny, opiekowała się dziećmi po śmierci mamy; surowa i apodyktyczna.	Anna’s father’s sister who looked after the children after their mother died; strict and authoritarian.
Ksiądz Cynar	Polski duszpasterz w Londynie, zaangażowany m.in. w działalność polskiego klubu (211).	A Polish priest in London, involved among other things in running the Polish club (211).
Ela	Koleżanka Anny z Harcerstwa, razem nagrały piosenki na płytę winylową.	Anna’s friend from scouting; they recorded songs on a vinyl together.
Harcerstwo	Polska organizacja skautowa w Wielkiej Brytanii, w której Anna aktywnie uczestniczyła.	The Polish scouting organization in the UK in which Anna took an active part.
Hufiec Bałtyk	Jednostka harcerska (m.in. drużyna Kamienna), do której należała Anna.	A scouting unit (including the Kamienna troop) to which Anna belonged.
Hufiec Warszawa	Jednostka harcerska chłopców (Saska Kempa).	The boys’ scouting unit (Saska Kempa).
Kamienna	Drużyna harcerek w Hufcu Bałtyk, do której dołączyła Anna.	A girl scout troop in Hufiec Bałtyk, which Anna joined.
Basia Klimas-Sawyer	Założycielka zespołu tanecznego Orlęta, prowadziła zajęcia dla młodzieży.	Founder of the Orlęta dance group, ran dance sessions for youngsters.
Koło Przyjaciół Harcerstwa (KPH)	Stowarzyszenie rodziców i sympatyków wspierające polskie Harcerstwo w Londynie.	An association of parents and supporters who back Polish scouting in London.
Kosynierzy	Najmłodsza grupa chłopięca w Harcerstwie.	The youngest boys’ group in Polish scouting.
Kuzynka rozmówczyni (rówieśnica w Olsztynie)	Kuzynka w zbliżonym wieku, z którą Anna świetnie się dogadywała podczas pobytu w Polsce.	A cousin of a similar age in Olsztyn, who got on very well with Anna during her visits to Poland.
Mama rozmówczyni (druga)	Druga żona ojca Anny, którą Anna uważa za prawdziwą mamę; ciepła i kochająca.	Anna’s father’s second wife, considered by Anna as her real mother; warm and loving.
Mama rozmówczyni (zmarła)	Biologiczna matka Anny, zmarła, gdy Anna była mała.	Anna’s birth mother, who passed away when Anna was very young.
Mickiewicz	Poeta, którego dzieła były omawiane w polskiej szkole (lektury).	A poet whose works were studied at the Polish school (set readings).
Ognisko Polskie	Polski klub i restauracja w Londynie, dawny ośrodek życia emigracji.	A Polish club and restaurant in London, once a hub of émigré life.
Ojciec rozmówczyni	Tata Anny, były żołnierz i drukarz, który po wojnie osiadł w Londynie.	Anna’s father, a former soldier and printer who settled in London after the war.
Orlęta	Polski zespół taneczny założony przez Basię Klimas-Sawyer, w którym ćwiczyła młodzież.	A Polish dance troupe set up by Basia Klimas-Sawyer, attended by local Polish youth.
Paluch family	Rodzina czynnie zaangażowana w Harcerstwie (ojciec prawnik, matka artystka, siedem córek).	A family very active in scouting (father a lawyer, mother an artist, seven daughters).
Polish Government in Exile	Rząd RP na uchodźstwie w Londynie, uznawany przez polską społeczność.	The Polish government-in-exile in London, recognized by the Polish community.
Polish school	Sobotnia szkoła w budynku Bursa, gdzie uczono języka i kultury polskiej.	A Saturday Polish school in the Bursa building teaching language and culture.
Saska Kempa	Męska drużyna harcerska działająca w ramach Hufca Warszawa.	A boys’ scout troop functioning in Hufiec Warszawa.
Sienkiewicz	Pisarz, którego powieści poznawano w polskiej szkole.	A writer whose novels were covered at the Polish school.
Aleksander Stankiewicz	Przyjaciel i współlokator ojca Anny, znany jako „Wujek Stanek”.	A friend and lodger of Anna’s father, known as “Uncle Stanek.”
Towarzystwo Przyjaciół Dzieci i Młodzieży	Organizacja wspierająca rozwój i edukację polskich dzieci w Londynie.	An organization supporting the development and education of Polish children in London.
Wędrowniczki	Starsza grupa harcerek; Anna dołączyła do niej po osiągnięciu wyższego stopnia.	An older girl-scout group; Anna joined it after moving up from a junior section.
Wilson	Brytyjski premier pojawiający się w domowych rozmowach politycznych.	A British Prime Minister appearing in the family’s political discussions.
Wujek rozmówczyni (w Radzyniu Podlaskim)	Brat ojca Anny, prowadził gospodarstwo rolne w Radzyniu; odwiedzała go podczas wakacji.	Anna’s father’s brother who ran a small farm in Radzyń; she visited him on holidays.
Wujek rozmówczyni (z Whitechapel)	Brat drugiej mamy Anny, mieszkał w Whitechapel z żoną Włoszką.	Anna’s second mother’s brother, lived in Whitechapel with his Italian wife.

🇵🇱 Zbiór kluczowych pojęć z wywiadu.
🇬🇧 A collection of key terms from the interview.

What?	🇵🇱 Opis	🇬🇧 Description
Akademia 3-go Maja	Uroczyste obchody 3 maja w polskiej szkole, pełne występów i przemów, aby pielęgnować rocznicę uchwalenia Konstytucji 3 maja.	A grandiose celebration for Poland’s May 3rd Constitution, where everyone tries to act solemn while sneaking in a bit of patriotic hoopla.
Bazie	Tradycyjne „kotki” z wierzby, które zdobią wielkanocne koszyki i stoły – ważny element wielkanocnych obrzędów w polskiej kulturze.	Those fluffy little willow catkins that pop up every Easter, because apparently no Polish holiday is complete without a bit of fuzzy branch décor.
Bratki	Nazwa drużyny harcerskiej dla dziewcząt, w której Ania uczestniczyła w młodości – symbol dziecięcej przygody i więzi w harcerstwie.	Essentially the “girls-only squad” in Polish scouting. If you survived that uphill trek to the Bursa with them, you’d earned your badge (and possibly a plate of pierogi).
Egg pattern making	Tradycja polegająca na barwieniu i skrobaniu jajek, by tworzyć wzory wielkanocne – pielęgnowana w rodzinach polskich na emigracji.	That delightful pastime of transforming innocent eggs into multicolored artworks. Because nothing says ‘Happy Easter’ like discovering dye stains on your fingers for the next week.
Harcerstwo	Polski ruch harcerski (skauting) kształtujący młodzież i podtrzymujący polskie tradycje za granicą – ważna część dzieciństwa Ani.	A uniquely Polish scouting saga, where camping, marching, and belting out patriotic tunes become weekend hobbies. Who needs Netflix when you can tie fancy knots in the rain?
Iron Curtain	Określenie politycznego podziału Europy po II wojnie światowej, mającego wpływ na polskich uchodźców i ich życie w Anglii.	That ever-so-charming post-war divider of Europe—nothing sparks a dinner-table debate like reminding everyone which side of the Curtain they were stuck on.
Kosynierzy	Męska drużyna harcerska, odpowiednik Bratków, w której chłopcy przeżywali swoje harcerskie przygody.	The boys’ version of the scouting clique—think heroic campfire antics, questionable moustache attempts, and a lot of “Yes, sir!” in Polish.
no dogs, no Irish, no blacks	Hasło z dyskryminujących szyldów w Wielkiej Brytanii, przywołane jako przykład trudności i uprzedzeń wobec imigrantów.	That delightful bit of vintage signage ensuring certain folks felt extra unwelcome in the UK. Because who needs empathy when you’ve got a good, old-fashioned ban?
Orlęta (the Polish dance troupe)	Polski zespół taneczny założony przez Basię Klimas-Sawyer, w którym młodzież ćwiczyła tańce ludowe i towarzyskie.	A spirited dance crew dedicated to twirling, whirling, and occasionally tripping over one another in full folk regalia—because that’s how you keep tradition on its toes.
Polka	Popularny polski taniec ludowy, którego uczono na emigracji, by pielęgnować narodową kulturę i radość z tańca.	A peppy Polish folk dance that doubles as your grandma’s cardio regime. If you can Polka for hours, you can handle just about any buffet queue.
Procesje Bożego Ciała	Doroczne procesje religijne z okazji święta Bożego Ciała, często organizowane w przykościelnych ogrodach i okolicznych uliczkach.	That annual church parade where folks waltz around with a monstrance, chanting prayers and hoping the British weather shows a little mercy.
Serca Kaziukowe	Tradycyjne piernikowe serca dekorowane lukrem, sprzedawane z okazji święta św. Kazimierza – wspomniane przy okazji harcerskich działań zarobkowych.	Gingerbread hearts so sweet they could put your dentist’s kids through college. Perfectly designed to lure you into a sugar coma outside the local Polish club.
Święcone	Tradycyjne święcenie pokarmów wielkanocnych, gdzie koszyki pełne jajek, kiełbas i babek są uroczyście błogosławione w kościele.	The grand blessing of Easter goodies—piling eggs, sausage, and half the pantry into a basket so a priest can make them holy. Because if you're going to feast, might as well make it sacred.
Wigilia	Tradycyjna polska kolacja wigilijna spożywana 24 grudnia, z dwunastoma potrawami i dzieleniem się opłatkiem.	That special Christmas Eve feast with 12 dishes, because nothing says “holiday bliss” like making sure each family member has at least three helpings of pierogi and carp.

🇵🇱 Chronologiczna lista kluczowych wydarzeń w życiu rozmówcy.
🇬🇧 A chronological list of the interviewee’s key life events.

When?	🇵🇱 Opis	🇬🇧 Description
'40s	Zesłanie: Rodzice Ani zostają wywiezieni do sowieckiego obozu pracy podczas II wojny światowej. Po uwolnieniu trafiają do Włoch i przyłączają się do sił alianckich.	Deportation: My folks got whisked off to a Soviet labor camp—lovely getaway, wouldn’t you say? At least they snagged an exit pass via Italy.
'50s	Narodziny: W Londynie przychodzi na świat Ania, dorastając w domu łączącym polskie i angielskie realia.	Birth: I made my grand entrance in London, balancing a bilingual upbringing—pierogi by day, English ABCs by night.
'60s	Śmierć: Umiera biologiczna mama Ani, a rodzina przeżywa trudne chwile. Surowa ciotka zajmuje się Anią do czasu ponownego ślubu taty.	Death: My birth mum passed away, leaving me with the stern aunt—strict discipline was her forte, apparently.
'60s	PonownyŚlub: Ojciec Ani ponownie się żeni, co wprowadza do domu nową mamę. Relacje w rodzinie stają się dużo cieplejsze.	Remarriage: Dad tied the knot again, and voilà—a far gentler mother figure replaced the broomstick routine.
9 years old	PierwszaPodróż: Ania po raz pierwszy jedzie do Polski, odkrywając wiejskie życie i nieznaną wcześniej rodzinę.	FirstTrip: At nine, I ventured across the Iron Curtain—where an outhouse and a massive garden were my holiday highlights.
11 years old	Harcerstwo: Rozpoczyna przygodę w polskim harcerstwie, stając się częścią barwnych zbiórek i obozów.	Scouting: I dove into Polish Scouts, swapping lazy weekends for woggle knots and never-ending campfire sing-alongs.
12 years old	PierwszyObóz: Ania jedzie na obóz harcerski do Irlandii, co staje się przełomową przygodą w jej dzieciństwie.	FirstCamp: Off I went to Ireland for scout camp—three weeks of tents, mud, and questionable scout cooking, but I was hooked.
16 years old	Nagranie: Z harcerkami nagrywa płytę „Harcerska Dola”, utrwalając obozowe piosenki i gawędy na winylu.	Recording: My fellow scouts and I pressed our camp anthems onto vinyl—because nothing says “chart-topper” like teenage warbling on record.
17 years old	KolejnyWyjazd: Ania odwiedza rodzinne strony matki biologicznej w Jarosławiu, umacniając więzi z nieznanymi wcześniej krewnymi.	NextTrip: At seventeen, I trekked to Jarosław, discovering a whole new clan of relatives—cue endless cups of tea and family gossip.
18 years old	Studia: Wyjazd na uniwersytet do Walii kończy intensywne zaangażowanie Ani w harcerstwo i rozpoczyna nowy etap.	University: I headed off to Wales for higher learning—bidding farewell to scout scarves and hello to lecture halls and the local pub.
early '80s	StanWojenny: Podczas jednej z wizyt Ania trafia na czas stanu wojennego w Polsce. Zastaje puste półki i długie kolejki, ale wciąż odwiedza rodzinę.	MartialLaw: I arrived just in time for martial law—because who wouldn’t enjoy ration cards and military patrols on their Polish getaway?

🇵🇱 Lista osobistych spostrzeżeń i refleksji rozmówcy.
🇬🇧 A collection of the interviewee’s personal insights and reflections.

	🇵🇱 Opis	🇬🇧 Description
[00:26:51]	Podejrzenia wobec Polaków Rozmówczyni wspomina, że there may well be some suspicion wobec Polaków, co wynikało z nieznajomości polskiego wkładu w wojnę. Zauważa, że ta nieufność mogła przekładać się na trudności w znalezieniu zatrudnienia czy integracji. Dodaje, iż brak wiedzy o historii Polski prowadził do stereotypów i błędnych wyobrażeń.	Suspicion of Poles It seems the locals weren’t lining the streets with banners of welcome—more like a tepid side-eye, courtesy of their blissful ignorance about Poland’s war efforts.
[00:37:54]	Otwartość wobec lokatorów Rozmówczyni zauważa, że jej ojciec akceptował różnych ludzi w domu, w przeciwieństwie do powszechnej wówczas dyskryminacji. Przywołuje przykłady słynnych tabliczek „no dogs, no Irish, no blacks”, podkreślając, że that was not my lived experience. Wskazuje, że ojciec po prostu rozmawiał z kandydatem na lokatora i traktował go równo, bez względu na pochodzenie.	Open-minded to lodgers While the rest of the country fussed with “no dogs, no Irish, no blacks” signs, her dad apparently ran the friendliest B&B in town, letting anyone in who could handle a chat.
[00:56:08]	Strach przed pijaństwem Wspomina, że wujek Stanek rozbił szybę w drzwiach, gdy he was very plastered, co bardzo ją przeraziło w dzieciństwie. Podkreśla, że to jedyne takie ekstremalne zdarzenie, ale pokazało, jak nadmierny alkohol może budzić lęk. Dzięki temu pamiętnemu incydentowi uzmysłowiła sobie, jak nietrzeźwe zachowania potrafią naruszyć poczucie bezpieczeństwa.	Fear of drunkenness Uncle Stanek decided the front door’s glass needed a punch instead of a polite knock—safe to say, that’s one memorable method of announcing you’re home.
[01:10:09]	Zaniedbana historia wywózek Rozmówczyni wskazuje, że filmy i programy telewizyjne opowiadają głównie o nazistach i zwycięstwie Wielkiej Brytanii. Zauważa jednak, że historia the one point seven million Poles that were taken away do rosyjskich łagrów dopiero niedawno zaczęła się przebijać do szerszej świadomości. Podkreśla, iż ta luka informacyjna jest powodem, dla którego tak mało mówi się o losach Polaków zmuszonych do emigracji.	Overlooked deportation history British wartime tales may be all about Churchill and tea triumph, but not so much about the Poles whisked off to Siberia—apparently that storyline arrived fashionably late.
[01:11:46]	Nadzieja na powrót Tłumaczy, że Polacy mieli silne poczucie jedności i lived in that hope powrotu do ojczyzny, gdy warunki polityczne się zmienią. Opowiada o przekonaniu, że wspólne utrzymywanie języka i tradycji pomoże w odbudowie Polski w przyszłości. Zaznacza, że to marzenie o wolnym kraju stanowiło główny motor działania emigrantów.	Hope of returning They were all revving up for that glorious day when they’d waltz back into a free Poland—keeping the language, songs, and pierogi alive until then.
[01:26:25]	Obawa przed byciem ciężarem Mówi, że w czasach niedoborów nie chciała zostawać u rodziny w Polsce dłużej niż dwie noce, bo I didn't want to be a burden. Przerażało ją, skąd nagle brano produkty na gościnne stoły i nie chciała nadmiernie korzystać z ograniczonych zasobów. To poczucie skrępowania sprawiało, że ograniczała swoje wizyty do absolutnego minimum.	Fear of being a burden Dropping in was fine, but devouring half their pantry? Less fine. Best to skip town before the ham runs out.
[01:19:48]	Ponura atmosfera stanu wojennego Rozmówczyni porównuje odczucia związane z Warszawą w tamtym okresie do it was a bit like lockdown now, co wskazuje na powszechną stagnację i wyraźny brak swobody. Zauważa wszechobecne kolejki i ograniczone dostawy towarów, co wprowadzało przygnębiającą aurę. Dla niej był to szokujący kontrast w porównaniu do życia w Wielkiej Brytanii.	Gloom of martial law Picture a curfew-like hush, rationed shelves, and lines out the door—hardly the city-break vibe you’d sign up for.
[01:27:40]	Podziw dla kreatywności Zwraca uwagę na I so admire their creativity, opisując, jak Polacy, mimo przeciwności, potrafili organizować imprezy, akademie i uroczystości z rozmachem. Opowiada o zabawach, kostiumach i dekoracjach, które powstawały nawet w najtrudniejszych czasach. Podkreśla, że to pomysłowe podejście pozwalało podtrzymać ducha wspólnoty i nadziei.	Admiration for ingenuity They could whip up a full-blown carnival out of nothing, complete with sparkly costumes and rousing tunes—because why let a bleak backdrop stop a good party?
[01:36:01]	Muzyczna prostota Rozmówczyni odkryła, że do zagrania większości piosenek you only need three chords to play a song. To odkrycie zainspirowało ją do nauki gry na gitarze, co okazało się prostsze niż wieloletnia walka ze skrzypcami. Dzięki temu zrozumiała, że czasem proste rozwiązania dają największą radość i pozwalają szybko cieszyć się muzyką.	Musical simplicity Who knew a trio of chords could unleash your inner rock star? Turns out ditching the violin for a guitar was the fast track to jam sessions galore.

Więcej do odkrycia

More to discover

🇵🇱
Lewa kolumna jest po Polsku
Wszystkie strony mają dwujęzyczny format
Polski jest tutaj głównym językiem

🇬🇧
Right column is in English
All pages are in bilingual format
Polish is a primary language here